‘Sommige oud-leerlingen waren gesneuveld’

Ik heb kort voor zijn overlijden een lang interview met een oom van mij (Hein ten Berge, 1905-1995) gehouden. De bandjes daarvan lagen lang op de plank. In eigen beheer schreef ik daarover het boekje “Met open ogen. Gesprek met Hein ten Berge over zijn jaren in Nederlandsch-Indië als leraar in Moentilan en in Japanse krijgsgevangenschap. 1929-1946. Oom Hein was onderdeel van de katholieke missie en het boekje schijnt licht op de houding van de inheemse clerus in de kolonie.

            Mijn oom vertelde bedachtzaam en ook wel kritisch hoe hij als leken-leraar bij de jezuïeten in Moentilan kennis maakt met de koloniale samenleving. Door zijn kampervaringen op Haruku – een eiland op de Molukken – wist hij zeker dat er in dat land geen toekomst meer voor hem is weggelegd. Veel later kon hij weer anders tegen zijn tijd in Nederlandsch-Indië aankijken door zijn contact met zijn Indonesische oud-leerlingen. Sommigen van hen waren in de strijd met de Nederlanders gesneuveld. Door dit contact leek hij tot een soort verzoening te zijn gekomen.

            Ik ben mijn eigen boekje gaan herlezen. Het gaf mij een huivering als Hein ten Berge het transport op een geconfisqueerd KPM-schip beschrijft van Soerabaja naar Haroekoe, hutjemutje hikkend van de dorst, met helemaal onderin die ‘schuit’ de bommen en benzine voor de oorlog…Het boek van Van Reybrouck is beslist een belangrijke aanvulling van mijn eigen boekenverzameling. Misschien, bedacht ik me, dat mijn boekje nog een paar kleuren dan wel grijstinten toevoegt.

Gied ten Berge