‘Wij zijn de Gurkha’s eeuwige dank verschuldigd’

Na de capitulatie van Japan waren de Britten tot de conclusie gekomen dat het beter was om ernstig zieke patiënten uit de kampen naar ziekenhuizen over te brengen. De Brits-Indische troepen, waaronder de Gurkha’s, waren naar Indonesië gestuurd om de orde en rust te handhaven. Magelang werd tot ‘herstellingsoord’ bestempeld vanwege het goede klimaat en de beschikbare accommodatie. De locaties werden als ziekenhuizen ingericht.

            Mijn moeder behoorde tot de ernstig zieke patiënten en de artsen stuurden haar naar Magelang, de plaats waar we vandaan kwamen en die we dus goed kenden. Eind september kwamen mijn moeder, mijn twee broers en ik in de mitrailleurskazerne aan. Een aantal dagen later kwam een Indonesische strijdgroep, allemaal jonge mannen, die de mannen en oudere jongens, onder wie mijn broer, meenamen en triomfantelijk op vrachtwagens naar de gevangenis reden. Een Javaanse arts van het zendingsziekenhuis heeft zich er toen voor ingespannen om ze vrij te krijgen. Mijn moeder, mijn jongere broer en ik werden, op dringend verzoek van moeder, kort daarna naar het ziekenhuis overgebracht. Mijn oudere broer moest naar de kaderschool, omdat in het ziekenhuis geen plaats was.

            Op die plaatsen maakten wij de beschietingen mee. De kaderschool lag onder vuur. Er werd geschoten vanuit het huis waar ooit mijn jongere broer werd geboren. De Gurkha’s schoten terug. Na het staakt-het-vuren waren de muren nog nauwelijks een meter hoog. Enkele jonge vrouwen kwamen gillend aangerend. Ze hadden hun familieleden verminkt en vermoord aangetroffen. Hier waren Indonesische en Indo-Europese vrouwen bij. Op het lawaai en het gegil kwamen de Gurkha’s af, waarop een gevecht ontstond. Nadat de twee groepen Gurkha’s de situatie onder controle hadden, zijn de zwaargewonden door dokter Lodder en zijn staf geopereerd en verzorgd. De doden zijn twee dagen later begraven. Het zal duidelijk zijn dat de Gurkha’s een enorme inspanning hebben geleverd, waarvoor wij hen veel dank verschuldigd zijn.

            Wij bleven drie weken in Ambarawa. Er werd dagelijks geschoten. Kamp 6, waar moeder lag, werd met mortiervuur beschoten. Er vielen vrijwel dagelijks doden. Later bleek dat het in brand steken van woonwijken ook bij de tactieken hoorde. In Malang werd een paar jaar later de hele Chinese wijk inclusief een aantal bewoners die niet kon vluchten, verbrand. Hierna werden we met spoed naar Semarang geëvacueerd, waar we eind november aankwamen. Een paar weken later, 13 december 1945, gingen moeder en wij met het hospitaalschip De Oranje naar Nederland.

J. de Bruin, Den Haag, 19 februari 2022